توسعه کشت سویا در مناطق گرمسیر کشور

یادداشت:

کشت سویا در ایران به دهه 40 شمسی باز می گردد. طی سه دهه سطوح گسترده ای از اراضی کشور در استان های مازندران، گلستان، اردبیل، خوزستان و لرستان به کشت این دانه روغنی استراتژیک اختصاص یافت. رکوردهای تولید سویا در ایران در دهه 80 ثبت شده است.

تکثیر و تنوع ارقام متناسب با نیاز کشاورزان، خرید تضمینی محصول، تحقیقات کاربردی توسط بخش خصوصی، تامین و تحویل کلیه نهاده های موردنیاز اعم از سموم علفکش و افتکش تخصصی و ترویج مناسب موجب شد توسعه کشت سویا در کشور در دهه 80 حادث شود.

علیرغم این اقدامات در دهه 90 مزارع سویا در کشور با کاهش قابل توجه در سطوح زیرکشت و راندمان تولید مواجه شده و موجب شد میزان تولید به میزان قابل توجهی کاهش یابد. تحویل نامناسب محصول از کشاورزان، عدم ایجاد زمینه جهت مشارکت صنایع در تولید، تاخیر در پرداخت مطالبات محصول تحویلی به مباشر خرید، تغییر اقلیم و خشکسالی، عدم اجرای الگوی کشت، توسعه کشت محصولات رقیب و افزایش جذابیت کشت شالی, عدم اجرای طرح های تحقیقاتی کاربردی و معرفی ارقام متناسب با تغییرات اقلیمی موجب شد کشت این محصول استراتژیک به میزان 90درصد کاهش را نسبت به دهه قبل نشان دهد.

در راستای احیا کشت سویا، وزارت جهادکشاورزی در صدد است علاوه بر تمرکز بر کشت دیم سویا در استان های شمالی نسبت به توسعه کشت این محصول در مناطق گرم جنوب و جنوب غرب کشور اقدام نماید. بررسی کارشناسان کشاورزی نشان می دهد محدودیت هایی در توسعه کشت این محصول در مناطق گرم کشور وجود دارد که در صورت پرداختن به این موارد امکان توسعه کشت سویا در مناطق گرمسیر دور از دسترس نخواهد بود.

اجرای الگوی کشت، اصلاح یا واردات ارقام متحمل به تنش گرما، معرفی باکتری های متحمل به گرما، تامین نهاده های تخصصی، اجرای کشت قراردادی و اطمینان از تحویل محصول تولیدی توسط کشاورزان و مشارکت بخش خصوصی از جمله اقداماتی است که می تواند به توسعه سویا در مناطق گرمسیر کشور کمک نماید.

شایان ذکر است شرکت گلاره کلهر مدلل از سال 1399 با هماهنگی معاونت زراعت وزارت جهادکشاورزی و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال نسبت به واردات چند ژرم پلاسم سویا متحمل به تنش گرمایی از گروه های رسیدگی 5و 6 و اجرای طرح های تحقیقاتی کاربردی در اقلیم گرمسیر خوزستان و کرمانشاه اقدام نموده است. در سال جاری نیز در 100 هکتار از اراضی شمال خوزستان کشت سویا ارقام متحمل به تنش گرمایی عملیاتی شده است.